Å vere ein god venn for andre, og for meg sjølv

• I generell del av Kunnskapsløftet 2020 står det: Dei normene og verdiane som pregar læringsfellesskapen, har stor betydning for den sosiale utviklinga til elevane. Vennskap skaper tilhøyrsle og gjer oss alle mindre sårbare. Når vi sjølv opplever å bli anerkjend og vist tillit, lærer vi å verdsetje både oss sjølv og andre. Elevane skal lære å respektere ulikskap og forstå at alle har ein plass i fellesskapen.

• Folkehelse og livsmeistring: Aktuelle områder innenfor temaet er fysisk og psykisk helse, levevaner, seksualitet og kjønn, rusmidler, mediebruk, og forbruk og personlig økonomi. Verdivalg og betydningen av mening i livet, mellommenneskelige relasjoner, å kunne sette grenser og respektere andres, og å kunne håndtere tanker, følelser og relasjoner hører også hjemme under dette temaet. 

• Elevane skal kunne diskutere konsekvenser av utenforskap og forstå økonomisk og sosial verdi av arbeid på individ- og samfunnsnivå (utdanningsval).

Temaet denne timen er «Å vere ein god venn for andre, og for meg sjølv». Ungdomar er ofte svært opptatt av korleis dei kan vere ein god venn for andre, men mange er ikkje så gode på å vere ein god venn for seg sjølv. Difor fokuserer vi på begge deler denne timen. Samanlikn gjerne med det å sitte på flyet å få beskjed om å ta på si eiga luftmaske før ein hjelper andre. Skal vi klare å vere gode venner for andre over tid, må vi også ta vare på oss sjølv og vere snill og god med oss sjølv.

Det å ha venner som har det vondt kjennes vanskeleg for mange. Dei vil så gjerne vere til hjelp, men blir usikre på korleis dei kan få det til. I tidlegare undersøkingar vi har gjort er dette det temaet ungdom synes er aller viktigast av det dei har lært i Livet&Sånn: korleis dei kan vere ein god venn for nokon som har det vondt. I denne timen vert elevane også medvitne at vi har ulike ønsker for korleis vi ønsker å bli møtt når noko er vanskeleg. Det gir eit større repertoar å velje mellom, og opnar for at elevane kan spørre kvarandre korleis dei best kan hjelpe ved behov.

Det du skal ha med til denne timen er: 

·        Print ut dei 4 arka til øvinga fire hjørne. 4 hjørne a (PDF, 12 kB)  4 hjørne b (PDF, 12 kB)  4 hjørne c (PDF, 11 kB)  4 hjørne d (PDF, 12 kB)

·        Eventuelt nokre blanke ark som elevar kan notere på. 

·        Instruksjonar til denne timen Instruksjonar for lærar - Venner 9. trinn NN (PDF, 236 kB) eller Instruksjoner for lærer - Venner 9. trinn BM (PDF, 257 kB)

Bruk gjerne leikar frå dette leikeheftet: io.kommune.no/tjenester/skole-og-utdanning/robust-ungdom/lekehefte/

Timen elevane skal ha om vennskap no i niande handlar om å vere ein god venn for andre, og vere ein god venn for seg sjølv. Når vi i Livet&Sånn har spurt elevar kva som er det viktigaste å lære om i timar om psykisk helse, svarar dei at det er korleis dei kan vere ein god venn for venner som har det vondt. Det er eit tema dei er svært opptekne av. Mange sit timesvis og pratar med venner om vonde tankar og følelsar. Ofte etter dei skulle sovna for natta. Det å leve seg inn i venner sine vanskar kan gjere vondt også for den som prøvar å hjelpe.

I denne timen prøver vi å lære ungdomane at det beste dei kan gjere for venner som har det vondt, ikkje treng å vere å sitte og lytte. Det å få med vennen sin ut i aktivitet, gjere på noko, få andre opplevingar, le litt saman - kan vere minst like viktig. Det å sørge for at venner får hjelp av vaksne er også ein fin ting. Bli med i den første samtalen med foreldre, helsesjukepleiar, miljøterapeut eller andre. Då blir terskelen kanskje lågare, og så kan ein som venn heller ha ei anna rolle enn å vere terapeut etterpå.

Det er også tydeleg at mange ungdomar er alt for strenge med seg sjølv. Slik dei snakkar til seg sjølv ville dei aldri funnet på å snakke til ein god venn! Difor er det fint å trene på å vere medfølande med seg sjølv. Vere ein like god venn for seg sjølv som for andre. Men dette kan vere veldig vanskeleg for mange, så snakk gjerne litt saman om det heime? Om du kikar litt på innhaldet i timen under her får du kanskje nokre idear til kva de kan snakke om? Sjølv om ungdomar kan sjå ut som dei ikkje vil at du skal bry deg, tek dei fleste ungdomar imot forståing, støtte og omsorg. Når du lever deg inn i deira situasjon og viser at du forstår, har du truleg ein betre sjanse til å nå fram med andre ting seinare.

Elevar kjem ofte til oss for å snakke om ting dei tenker på om venner. Alt frå at ein føler ein ikkje blir likt, ikkje er like bra som andre, om konfliktar som er vanskelege å løyse, eller at ein er bekymra for venner som ikkje har det bra. Slike tankar kan ta stor plass. Det er normalt med ulike typar vennskap, nære venner og venner som sviktar eller vel andre å vere med. Ungdom er naturlig nok opptatt av andre, har ønske om å vere ein god venn og ønske om å bli likt av andre.  

Helsesjukepleiar kan mykje om vennskap og det å inkludere, om å bygge sjølvbilde, kvardagsmot, om å heie på kvarandre, om følelsar og tankar. I samtale med helsesjukepleiar kan ein ved å sette ord på tankane sine, finne løysingar og moglege andre måtar å nærme seg andre på. Ved å ta i bruk ulike teknikkar/verktøy kan det bli lettare for den unge å møte dei andre og ein kan begynne å øve på det ein kjenner er vanskeleg eller utfordrande. I samtalen oppdagar gjerne den unge at det som er vanskeleg eller det den unge vert utsett for ikkje er greitt og at det er viktig å få hjelp og slutt på det som evt. skjer.  

Ungdom er mykje på sosiale media og mykje av vennskapa skjer og blir skapt der. Det er på godt og vondt. Nokon gongar kan slike vennskap skape uro og bekymring eller stele tid frå nattesøvnen. Det å sette grenser for seg sjølv i forhold til sosiale media kan vere noko å snakke med helsesjukepleiar om. Det kan også vere nyttig å snakke om det å kunne vere sin eigen bestevenn, det å trivast med livet og det å stelle godt med seg sjølv, tenke gode tankar om seg sjølv. Alt dette har med helse å gjere. Å ha fokus på helse er noko vi helsesjukepleiarar er opptatt av at ungdom skal bli bevisste på.