• I generell del av Kunnskapsløftet 2020 står det: Dei normene og verdiane som pregar læringsfellesskapen, har stor betydning for den sosiale utviklinga til elevane. Vennskap skaper tilhøyrsle og gjer oss alle mindre sårbare. Når vi sjølv opplever å bli anerkjend og vist tillit, lærer vi å verdsetje både oss sjølv og andre. Elevane skal lære å respektere ulikskap og forstå at alle har ein plass i fellesskapen.

• Folkehelse og livsmeistring: Aktuelle områder innenfor temaet er fysisk og psykisk helse, levevaner, seksualitet og kjønn, rusmidler, mediebruk, og forbruk og personlig økonomi. Verdivalg og betydningen av mening i livet, mellommenneskelige relasjoner, å kunne sette grenser og respektere andres, og å kunne håndtere tanker, følelser og relasjoner hører også hjemme under dette temaet. 

Temaet denne timen er «Når vennskap er vanskeleg». Vi veit at mange ungdomar opplever det slik, og at det kan vere mange ulike grunnar til det. Samtidig er dei så avhengig av å kjenne at dei har venner, og å meistre desse vennerelasjonane. I denne timen vil vi at elevane skal bli meir medvitne ulike vanskar som kan oppstå i vennskap, og kva dei kan gjere når det eventuelt vert slik. Om de ikkje tidlegare har brukt timen «Einsam» er dette også ein viktig del av temaet som mange slit med.

Det du skal ha med til denne timen er: 

• Eventuelt nokre blanke ark som elevar kan notere på. 
• Innstruksjonar til denne timen Venner 10. trinn til utskrift (PDF, 801 kB)

Temaet Venner på 10. trinn handlar om når vennskap er vanskeleg. For mange er det vanskeleg ofte, medan andre har ei stabil gruppe venner over tid og kjenner seg trygge på desse.

Det er mykje som kan vere vanskeleg med venner i denne alderen: Kven kan eg eigentleg stole på? Kva seier vennane mine om meg når eg ikkje er der? Likar dei meg eigentleg? Kvifor finn eg ingen venner eg kjenner eg høyrer til saman med? Vil eg nokon gong få gode venner i livet mitt? 

Ungdomane er i ein brytningsfase på fleire arenaer. Dei veit at dei snart skal vidare i livet, dei kan sjølv velje kva skole dei vil gå på neste år, og fleire har gitt opp å finne nære venner på skolen dei går på no. Dei held berre ut på eit vis. 

Nokre går gjennom livet med ei fast gruppe venner som held saman i det meste. Men det er nok meir vanleg at ein byttar venneflokk fleire gongar gjennom livet. Dei ein deler noko av kvardagen med, kan bli vennane ein har i den perioden ein har dette saman. Det betyr jo at vennskap kjem og går, og det vil nokon gongar vere veldig fint og andre gongar trist, vondt og einsamt.

Mange ungdomar uttrykker at dei kjenner seg einsame. Dette kan også vere ungdomar som er sosiale og er mykje saman med andre. Det er ikkje om ein er saman med andre eller ikkje som avgjer om ein kjenner seg einsam, men om ein kjenner at ein høyrer til saman med andre på eit sterkare relasjonelt nivå. Er vi viktige for kvarandre?

Så kva kan foreldre gjere for å støtte ungdomar som slit med vennskap? Vi kan dessverre ikkje fikse det for dei. Ikkje ta vekk smerten av det som gjer vondt. Men vi kan dele det med dei, og la dei sleppe å kjenne på dette aleine. Målet i ein samtale om dette med ungdomen din treng ikkje vere å finne ei løysing eller gi eit godt råd. Det er viktigare at du viser at du kan vere saman med ungdomen din og tåle å høyre at dette gjer vondt. Korleis kjennes det å ha det slik? Ton deg inn i følelsen og vis at du forstår, eller prøver å forstå. Det er jammen ikkje rart at ungdomen din er lei seg/skuffa/redd/sint/sur/irritert/skamfull når dette har skjedd! Det ville nok dei fleste ha vore! Gi gjerne håp om at det skal bli betre seinare, for det vil det nok bli. Men akkurat no gjer det vondt, og det å vite at du forstår - og tåler å vere med inn i den følelsen - kan vere god nok hjelp til at ungdomen sjølv klarer å finne ei løysing.

Og kva med ein biltur i lag? Bake noko saman? Sjå ein serie i lag? Det er ikkje sikkert ungdomen din ikkje vil vere saman med deg sjølv om det kan sjå slik ut! Det å "henge med" foreldra sine av og til, kan kjennast langt betre og viktigare enn ungdomen er villeg til å innrømme.

Elevar kjem ofte til oss for å snakke om ting dei tenker på om venner. Alt frå at ein føler ein ikkje blir likt, ikkje er like bra som andre, om konfliktar som er vanskelege å løyse, eller at ein er bekymra for venner som ikkje har det bra. Slike tankar kan ta stor plass. Det er normalt med ulike typar vennskap, nære venner og venner som sviktar eller vel andre å vere med. Ungdom er naturlig nok opptatt av andre, har ønske om å vere ein god venn og ønske om å bli likt av andre.  

Helsesjukepleiar kan mykje om vennskap og det å inkludere, om å bygge sjølvbilde, kvardagsmot, om å heie på kvarandre, om følelsar og tankar. I samtale med helsesjukepleiar kan ein ved å sette ord på tankane sine, finne løysingar og moglege andre måtar å nærme seg andre på. Ved å ta i bruk ulike teknikkar/verktøy kan det bli lettare for den unge å møte dei andre og ein kan begynne å øve på det ein kjenner er vanskeleg eller utfordrande. I samtalen oppdagar gjerne den unge at det som er vanskeleg eller det den unge vert utsett for ikkje er greitt og at det er viktig å få hjelp og slutt på det som evt. skjer.  

Ungdom er mykje på sosiale media og mykje av vennskapa skjer og blir skapt der. Det er på godt og vondt. Nokon gongar kan slike vennskap skape uro og bekymring eller stele tid frå nattesøvnen. Det å sette grenser for seg sjølv i forhold til sosiale media kan vere noko å snakke med helsesjukepleiar om. Det kan også vere nyttig å snakke om det å kunne vere sin eigen bestevenn, det å trivast med livet og det å stelle godt med seg sjølv, tenke gode tankar om seg sjølv. Alt dette har med helse å gjere. Å ha fokus på helse er noko vi helsesjukepleiarar er opptatt av at ungdom skal bli bevisste på.