• Instruksjonar til lærar - Ukraina 8.-10. trinn (PDF, 154 kB) print ut og ta med til eventuell time om temaet

Å skulle ta imot flyktningar kan aktivere mange ulike følelsar i oss. Vi kan kjenne at vi allereie har for mange å strekke til for, for mykje å gjere, for lite plass og for få ressursar. Sjølvsagt vil vi gjerne bidra, men alle hjelparar kan innimellom kjenne på balansen over kor mykje ein kan klare å gi av hjelp.

Når det no kjem svært mange flyktningar frå Ukraina inn i norske klasserom håper vi det kan kjennes til nytte å få nokre tips om korleis ein kan legge til rette for at desse elevane kan bli trygge og inkluderte på ein god måte. Forhåpentlegvis blir dette også ei god oppleving for medelevane og for deg som jobbar i skolen.

Om vi sjølve skulle starta på nytt i eit nytt miljø ville vi ønska å forstå språket, kulturen og rammene i det vi skulle starte i. Elevane som no kjem frå Ukraina gjer ikkje det. I tillegg er dei midt i ei krise, dei har reist frå dei fleste av dei viktige relasjonane sine, og det meste av det som var trygt i deira kvardag. Vi har grunn til å tru at mange av dei er sterkt prega av det dei har vore igjennom og har følelsar som sorg, frykt og sinne, mykje uro i kroppen, og eit reguleringssystem som framleis er i beredskap for nye farar. Dette er langt frå eit ideelt utgangspunkt for læring i fag.

Samtidig veit vi at noko av det menneske i ein slik situasjon ofte treng er å få bruke kroppen i aktivitet, få avleiing frå vonde tankar, nye trygge rutinar og å vere i fellesskap med andre menneske. Alt dette kan dei unge få i skolen. Det som hastar mest er altså ikkje at dei får kome hurtig vidare med opplæringa innan fag, men at dei får kome hurtig i gang med å leve ein ny, tryggare kvardag saman med andre menneske.

Mange av dei vil inni seg gå litt att og fram; dei er i det nye og deltek så godt dei kan der, og så kan dei forsvinne inn i dei vonde minna og frykta att litt. Nokre vil sjå ut som om «ingenting har hendt» og andre vil vise tydeleg at dei er midt i ei stor krise. Alt dette er normalt, og dei vil uansett ha behov for mykje av det same frå oss som møter dei i skolen: snille, varme blikk, eit godt smil, vaksne som viser at dei prøver å forstå og som prøver å legge til rette, og medelevar som viser at dei ønsker nye venner velkomen i flokken.

Sjølv om vi ikkje forstår kvarandre sitt verbale språk har vi menneske måtar å kommunisere på som er universelle. Det viktigaste det nonverbale språket skal formidle no er «du er trygg her», «du er velkommen her», «eg forstår at det du har opplevd er forferdeleg vondt» og «dette skal vi få til saman». Det er eit godt utgangspunkt for å gjere ei barnehjerne som har opplevd krig og flukt klar for å lære nytt språk, og å kunne gå vidare med fagleg læring etterkvart.

Noko engelsk, og oversetting ved hjelp av mobilen kan nok også bidra til kommunikasjonen.

Nyttige lenker for skolar som tek i mot flyktningar:

• Opplæring av barn, unge og voksne fra Ukraina – NAFO (oslomet.no)
• Skole og barnehage - NKVTS Fokus på psykososial støtte for flyktningane frå krigen i Ukraina
• Hva trenger barn som har opplevd krig? - Psykososial beredskap
• Krigen i Ukraina (udir.no)

I anledning krigen i Ukraina og at flyktningar derfrå startar i norske skolar har Livet&Sånn sett saman ei lite materiell som skolane kan bruke. Målet med dette er både

• at elevane som får med seg krigen gjennom media skal få hjelp til å handtere eventuelle følelsar knytt til dette
• at elevar som kjem som flyktningar skal få hjelp til å kjenne seg trygge, og bli inkludert på ein god måte
• at medelevane skal vite korleis dei kan vere gode venar for nye i klassa som har kome frå eit anna land og ikkje kan norsk
• at læraren skal kjenne seg tryggare på kva som kan vere lurt å gjere også i denne krevjande situasjonen
• at vaksne heime skal få tips til kva dei kan gjere for å trygge eigne barn, og bidra til at dei kan vere gode venner for nye klassevenner frå Ukraina

Det ligg mykje god informasjon på nett om korleis ein kan snakke med barn om det som skjer i Ukraina. Sjå gjerne desse lenkene om ditt barn treng å snakke med deg om det som skjer:

• Snakke med barn om krig (bufdir.no)
• Hvordan snakke med barn og unge om krig og frykt (udir.no)

Mange ungdommar er opptatt av krigen og får med seg mykje av det som skjer. Nokre kan trenge tips til å skjerme seg frå inntrykk gjennom ulike media. Sjølv om det kan kjennes viktig å halde seg oppdatert på det som skjer i krigen er det også viktig å kople ut og fokusere på det som er kvardagen her heime. Då kan det vere lurt å avleie seg frå nyhende, og gjere på noko anna. Det er fint å spørje ungdommane om dette er noko som pregar dei i kvardagen. Uttrykke forståing for at det eventuelt gjer det, og høyre om det er noko dei treng frå deg for å handtere det som skjer på ein god måte.

I Livet&Sånn har vi nyleg laga ferdig 11 små filmar som skal brukast i ulike møter for foreldre og tilsette i skolar og barnehagar frå hausten. Nokre av desse kan vere nyttige og kike på også i denne samanhengen. Dei ligg her: Livetogsånn - YouTube

Når mange av oss no får ta imot flyktningar er det mykje vi kan gjere for å bidra til at dei får etablere seg i ein ny kvardag her saman med oss. Det er grunn til å tru at det mange av dei treng i den situasjonen dei er i, er fellesskap med andre menneske. Å møte varme blikk og gode smil. Opplevinga av at barna blir invitert med på dei fritidsaktivitetane som er aktuelle. At foreldra blir invitert med i vaksenfellesskapen rundt desse aktivitetane. Tilby å sitte på til trening. Få bli med heim til middag. Få sjansen til å bidra noko sjølv.

Kanskje kjennes det vanskeleg å vite kva ein kan sei til menneske som har opplevd noko så dramatisk, og som kanskje også er redd for liva til familiemedlemmar som er att i Ukraina. Det viktigaste er jo at vi seier noko i det heile tatt. At vi viser at vi bryr oss, at vi prøver å forstå og gjerne vil hjelpe. Det å få snakke om landet sitt og kvardagen slik det var, kan vere like viktig som å få snakke om krigen som er no og alt som er vondt. Og det å få ta del i aktivitetar saman med andre kan gi viktige pauser frå vonde tankar og følelsar.