Det er stor forskjell på barn. Nokon er lette å få med på aktivitetar, nokon vil helst ikkje sitte stille i det heile tatt og andre vil helst ikkje bevege seg meir enn dei absolutt må. Slik liva våre er no er det mogleg å gjere det meste utan å bevege seg så mykje. Difor får vi ikkje automatisk nok fysisk aktivitet berre av å gjere det vi må. Og det er mykje som skal ha plass i tida som er att etter jobb og skule.

Det å sjølv vere aktiv og hjelpe barna til å vere nok aktiv, blir for mange prioritert vekk, sjølv om vi veit at vi burde velje annleis. Kanskje står valet mellom suring/dårleg stemning ved å bestemme eller la barnet få sitte og spele litt til? Når vi sjølve er slitne etter dagen på jobb er det ikkje så rart om vi vel den enklaste løysinga der og da.

Som foreldre ønsker vi det beste for våre barn, og det å vite kva som er best er ikkje alltid så lett. Vi vil dei skal vere glade og fornøgde og få lov til å gjere aktivitetar dei synes er viktige. Samtidig har vi ansvaret for å sjå lenger fram i tid, og tenke langsiktig på kva barnet vårt eigentleg treng i kvardagen no – for å fungere best mogleg både no og i framtida.

Akkurat her og no går det kanskje greitt å prioritere vekk aktivitet for meir tid på skjermen, men kva konsekvensar får det for søvnen deira, den fysiske og psykiske helsa deira, for læring og utvikling på skulen og for framtidsutsikter som vaksne?

Vi veit no at produksjon av beinvev og styrking av beintetthet primært skjer frem til 25 års alder, og at kroppen etter det tapar meir enn den klarer å bygge opp. Den viktigaste perioden for å skape grunnlaget for eit sterk og sunn kropp ser ut til å vere i 12-14-årsalder. Å hjelpe barn inn i ein kvardag som inneheld fysisk aktivitet er såleis ei gåve for resten av livet. Det er også medan barna vore vekst opp at vi kan påverke antal feittceller i kroppen til barna våre. Eit sundt kosthald og eit aktivt liv vil gjere det enklare for barna våre å ta vare på kroppen sin som vaksne. Når vi i tillegg ser at fysisk aktivitet har positiv innverknad på barn og unge si psykiske helse ser vi at det meste tilseier at vi bør prøve så godt vi kan å tilføre nok aktivitet i kvardagen!

Mange foreldre lurer på korleis dei kan avgrense nett-aktivitet og får råd om å avtale ei viss tid som kan brukast til nettaktivitet. Det kan fort medføre frustrasjon og krangling. Det kan vere lurt å gjere omvendt. Avtal med ungane at dei skal få bruke den tida som er att etter deltaking i måltid, lekser, evt fritidsaktivitet og ei avtalt tid med fysisk aktivitet (10-30 minutt?) er gjort – fram til leggetid. Då vert speletida ein positiv konsekvens av å ha gjort det andre ein skal først.

Det kan vere lurt å vere fysisk aktiv saman med barna. Gjere noko i lag. Det kan vere alt frå å lære dansar frå ein skjerm, rockering, hoppetau, trampoline, joggetur i nabolaget, sykle til butikken, badminton, aktivitetsløype i hagen til - kva som helst. Poenget er at det bør vere gøy dersom de skal klare å fortsette med det over tid.

• I heftet «Barn og fysisk aktivitet» frå Bufdir kan du lese meir om kvifor det er viktig at barn er fysisk aktive, og få råd om korleis du kan bidra til ein sunn og aktiv livsstil.
• I denne teksta frå OsloMet får du gode råd for å bli meir aktiv med barna i kvardagen  
• «Fysisk aktivitet for barn i ulike aldre» frå helsenorge.no
• «Bekymret over lite fysisk aktivitet blant barn og unge» frå Helsedirektoratet 

"Å være aktiv" frå Rådet for psykisk helse

Aktivitet som pedagogisk praksis i læring

Det er gjort mange undersøkingar om aktivitet i skulen. Det meste tyder på at barn lærer betre når dei får vere nok aktive. Likevel er skuledagen til svært mange elevar i stor grad stillesittande. Det er fleire årsaker som hindrar lærarar å inkludere meir aktivitet i undervisninga. Alt frå tidspress, lite eigna lokale, dårleg vær, elevar som fungerer best under stram struktur, mangel på kultur for og inspirasjon til å gjere annleis er med å spele inn. Å vere lærar er ei enorm oppgåve med ekstremt mange oppgåver, utfordringar og behov å dekke på same tid. Det er heilt forståeleg om ein oftast vel meir tradisjonelle løysingar for undervisninga.

Kva treng de på skulen for at det skal kjennast enklare å inkludere fysisk aktivitet i timane – enten som aktive minutt før de jobbar vidare, eller som aktive læringsaktivitetar? Under her finn de lenker til nokre eksempel og tips, samt artiklar om aktivitet og læring.

• Askbasen.no har mange eksempel på korleis ein kan bruke aktivitet i læring i ulike fag og aldersgrupper. 
• Slik kan elever få mer fysisk aktivitet i teoretiske fag
• «Barn lærer mer med fysisk aktivitet etter undervisningen» 
• Les om korleis barn blei bedre i matte av fysisk aktivitet i timane – frå NRK
• Her er eksempel på tips til aktvitet i ulike fag frå Nasjonalt senter for mat, helse og fysisk aktivitet 

I kroppsøvingsfaget:

Folkehelse og livsmeistring i kroppsøvingsfaget handlar mellom anna om å fremje god psykisk og fysisk helse og gi elevane verktøy til å ta ansvarlege livsval. Faget skal fremje eit positivt sjølvbilete som kan gi elevane ein trygg identitet.

Kroppsøving vert nemnt som eit av dei første faga ein kan oppdage aukande bekymringsfullt fråver i. Kroppsøving er for enkelte eit fag som er mindre føreseieleg enn dei har behov for, og i tillegg eit fag der ein blir veldig synleg i prestasjonar knytt til eigen kropp. Sjå til dømes her. 

Kva kan vi gjere for at kroppsøvingsfaget skal fremje psykisk helse, positivt sjølvbilde og gi trygg identitet? Ikkje berre for dei som er «god i gym», men også for dei som opplever kroppsøving som eit fag dei ikkje meistrar, eit fag dei gruer seg til eller eit fag der dei kjenner seg dumme og dårlege?

Det kan vere mange grunnar til at fysisk aktivitet kan kjennes utfordrande for elevar. På denne sida frå trygge utøvere får du mange tips om korleis du kan tilrettelegge for at elevar med ulike utfordringar som ikkje visast så godt, får betre nytte og glede av timane. 

Som helsesjukepleiarar skulle vi gjerne sett at elevane var mykje meir i aktivitet! Alt for mange elevar slit med smerter i hovud, mage og nakke. Kva dette kjem av veit vi ofte ikkje, men det er truleg at meir bevegelse og mindre stillesitting ved pulten ville vore bra for dei.

Vi som jobbar med helse er opptatt av slike ting vi kan gjere i kvardagen som kan vere godt for helsa vår. Det kan vere kosthaldet vårt, kor mykje og korleis vi søv om natta, kva vi fyller dagane våre med og korleis vi bruker kroppen.

Det viktige er ikkje at alle er med på idrett. Det viktige er at alle får vere i aktivitet regelmessig. Helst minst ein time kvar einaste dag. Gjerne til og frå skulen. Gjerne både i timar og  i friminutta. Og gjerne i lag med andre, for det skaper glede!

Nokon gongar har elevar utfordringar som hindrar aktivitet, eller det er ting som plagar elevane som gjer at det ikkje er så lett å vere med på den aktiviteten dei ønskjer. Alt dette er ikkje like lett å snakke om med andre. Kom gjerne til oss med tankar og bekymringar som hindrar deltaking i aktivitet! Vi kan finne gode løysingar og alternative aktivitetar saman. Eventuelt ilag med støttetenester som fysioterapi/ergoterapi.